Jade: The Holy Gem
หยก หรือ Jade นั้นจัดเป็นอัญมณีอีกชนิดหนึ่งที่เป็ฯที่รู้จักกันเป็นอย่างดีในหมู่คนไทย โดยเฉพาะชาวไทยเชื้อสายจีนเชื่อว่าหลายๆท่านก็คงมีหยกไว้ในครอบครองกันบ้างไม่มากก็น้อย
หยกจัดเป็นอัญมณีที่มีความหมายมงคลอย่างยิ่ง โดยเฉพาะในความเชื่อของขาวจีน โดยมีความเชื่อกันมาอย่างยาวนานว่าหยกคือ หินจากสวรรค์ เป็นอัญมณีที่รักษาความสมดุลของหยินและหยางระหว่างสรวงสวรรค์กับโลกมนุษย์ เป็นอัญมณีชั้นสูงสำหรับองค์จักรพรรดิ และราชวงศ์ชั้นสูงเท่านั้น
หยกทั้งสองชนิดนี้มีราคาที่แตกต่างกัน ซึ่งโดยทั่วไปหยกเจไดต์จะจัดว่าเป็นหยกที่ได้รับความนิยมและมีมูลค่าสูงกว่าเนื่องจากเป็นที่นิยมและมีความหลากหลายของสีสัน หยกชนิดนี้มีแหล่งสำคัญในรัฐ แน ประเทศเมียนมาร์ ถูกนำไปใช้ในประเทศจีนตั้งแต่สมัยราชวงศ์ชิง ส่วนหยกเนไฟรต์นั้นมีการใช้ในประวัติศาสตร์จีนมาอย่างยาวนานนับพันปีตั้งแต่สมัยที่ยังไม่มีการรวมชาติ โดยหยกเนไฟรต์ถูกนำมาทำเป็นเครื่องมือ อาวุธและของใช้ชนิดต่างๆ มากมาย แต่ในปัจจุบันหยกเนไฟรต์ที่นิยมและมีราคาคือหยกเนไฟรต์ขาว ซึ่งมีแหล่งสำคัญในมณฑลซินเจียง ประเทศจีน ส่วนเนไฟรต์สีอื่นๆ นั้นที่นิยมคือสีเขียว ซึ่งมีแหล่งสำคัญในประเทศแคนาดา
หยกที่ค้าขายกันโดยทั่วไปในท้องตลาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งหยกเจไดต์นั้น จะมีการแบ่งคุณภาพออกเป็นสามกลุ่มใหญ่ๆ ที่เป็นที่ยอมรับในตลาดเอเชีย คือ หยกเอ หยกบี และ หยกซี
หลักเกณฑ์การแบ่งกลุ่มทั้งสามแบบนั้น มิได้อยู่ที่คุณภาพของตัวเนื้อหยก แต่แบ่งกันด้วยชนิดของการปรับปรุงคุณภาพ โดยหยกที่ไม่มีการปรับปรุงคุณภาพ เรียกว่า หยกเอ (A-Jade) หยกที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพด้วยการใส่สารโพลิเมอร์เพื่อเพิ่มความใสและความวาว เรียกว่าหยกบี (B-Jade) ส่วนหยกที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพด้วยการย้อมสีเรียกว่า หยกซี (C-Jade)
หยกเจไดต์ที่คุณภาพดีนั้นจะต้องมีเนื้อที่โปร่งไม่ทึบจนเกินไป มีสีที่สวยสม่ำเสมอ สีที่นิยมคือ สีเขียมสดไม่มีสีอื่นปน มีโทนสีปานกลาง และสีมีความสด ไม่เข้ม หรืออ่อนจนเกินไป หยกเจไดต์คุณภาพที่ดีที่สุดเรียกว่า หยกจักรพรรดิ์ หรือ Imperial Jade เป็นหยกสีเขียวมรกต เนื้อค่อนข้างใส สีสม่ำเสมอทั่วทั้งเม็ด เป็นหยกที่มีราคาขายสูงมากในท้องตลาด และอาจจุสูงถึงหลายล้านบาทต่อเม็ดทีเดียว แต่ทั้งนี้กลุ่มที่มีลวดหลายหลากสีก็เป็นที่นิยมเช่นเดียวกัน เช่น สีม่วงลาเวนเดอร์ สีเหลือ สีน้ำตาล สีดำ และสีขาว เป็นต้น
ส่วนหยกเนไฟรต์นั้นที่นิยมคือสีขาวและสีเขียว สีต้องสม่ำเสมอ เนื้อโปร่งไม่ทึบ ดังนั้นในการเลือกซื้อหยกนอกจากเรื่องการปรับปรุงคุณภาพแล้ว ยังต้องคำนึงถึงเรื่องการซื้อผิดประเภทด้วย เพราะในตลาดค้าหยกนั้น นอกจากหยกทั้งสองชนิดแล้ว ยังมีหินอีกหลากหลายาชนิดที่มักขายเป็นหยก ไม่ว่าจะเป็น เซอร์เพนทีน (Serpentine) คริสโซเพรส (Chrysoprase) อะเวนจูรีนควอตซ์ (Aventurine Quartz) แม้กระทั่งหินย้อมสี หรือแก้ว ที่พบว่ามีการขายเป็นหยกอยู่ทั่วไป ดังนั้นถ้าไม่แน่ใจควรส่งให้ห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ตรวจสอบและออกใบรับรองก่อนการเลือกซื้อสำหรับหยกที่มีราคาสูงมากๆ เพื่อป้องกันความเข้าใจผิด หรือการถูกหลอกให้ซื้ออัญมณีชนิดอื่นๆ ที่ไม่ใช่หยกได้
สำหรับการดูแลรักษานั้น ไม่ยุ่งยากนัก สำหรับเครื่องประดับหยก ไม่ควรเก็บไว้รวมกับอัญมณีชนิดอื่นๆ เพราะจะทำให้เกิดรอยขูดขีดได้ เนื่องจากหยกเป็นอัญมณีที่มีความแข็งไม่มากนัก ส่วนการทำความสะอาดให้ใช้น้ำยาล้างเครื่องประดับ หรือสบู่เหลวอ่อนๆ ผสมน้ำให้เจือจาง เช็ดทำความสะอาดจากนั้นใช้ผ้านุ่มสะอาดซับให้แห้งต่อไป
อ้างอิงข้อมูลจาก สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน)
